Çoğulcu demokrasinin tek adam rejimine karşı mücadele vereceği referanduma çok az bir zaman kaldı. Sandıkları korumak ve tutanakların hatasız olarak kayıt edildiğini kontrol etmek için hala müşahit olabilir ve her bir oya sahip çıkabilirsiniz.
Oy kullanırken veya oyları korurken nelere dikkat etmeniz gerekir, referandum öncesi bir üstünden geçelim dedik.
Hayır’lı seçimler diliyor, demokrasi için hepinizi sandıklara çağırıyoruz.
Hangi Oy Geçerli, Hangisi Geçersiz?
Tercih edilen oyun çok bariz bir şekilde belli olduğu, pusulanın büyük oranının zarar görmediği tüm oylar geçerlidir. İki tercih arasından hangisi seçilmiş emin olmakta zorlandığınız oylar ise maalesef geçersiz kabul edilir. Bu yüzden tercihinizin olduğu bölümden taşmamaya, tercihin karşı tarafa geçmemesi adına pusulayı katlamadan biraz beklemeye özen gösterin.
Müşahit Olmak İstiyorum ama Nasıl?
Öncelikle siyasi partilere ya da Hayır Ve Ötesi gibi gönüllü kuruluşlara müracaat edebilir ve yasal olarak seçim gözlemleme hakkına sahip olabilirsiniz. Müşahitin en önemli görevi, seçimin doğru koşullarda yapıldığına emin olmak. Yanınızda Oy ve Ötesi‘nin sitesinden de kolayca ulaşabileceğiniz örnek tutanaklardan bulundurabilir ve usulsüz bir uygulama gördüğünüzde tutanaklara geçip itiraz edebilirsiniz.
Genellikle bu sivil toplum kuruluşların her okula bir avukat gönderiyor ve usül ihlali sezdiğiniz durumlarda onlara danışabilirsiniz.
16 Nisan’da En Çok Dikkat Etmeniz Gereken Şey
Sandık başkanları her seçimde olduğu gibi referandum sabahı oy çuvallarını YSK bina sorumlusundan teslim alacak.
Oy pusulalarını ve zarfları güvenli bir şekilde oylama saatinden önce getiren Sandık başkanı, tüm sandık kuruluna yemin ettirecek ve hazırlıklar başlayacak. Bu aşamada sayımların doğru yapılması ve tutanaklara doğru geçmesi önemli. Oy çuvalından çıkması gereken tüm materyaller çıktıysa kaç zarf ve pusula olduğu sayılıp tutanak defterine not edilir. Başkan, tüm sandık görevlilerin görev kağıtlarının aslını almak zorunda.
Eski seçimlere göre bir farklılık ve muhtemelen en çok dikkat edilmesi gereken şey 142 no’lu belgeyle oy kullanmaya gelen kolluk kuvvetleri. Artık kolluk kuvvetleri dahil tüm görevlilerin ismi seçmen listesinde yer alacak ve görev kağıtlarında oy kullanacakları sandık numarası zaten yazıyor olacak. Başkan oy kullanmaya gelen bu kolluk kuvvetlerinin 142 no’lu belgesinde gerçekten o sandık numarası mı yazıyor bakıp oy kullanıp kullanamayacağını belirleyecek ve belgenin aslını alacak.
Eskiden bu belge ile gelen polis kuvvetleri istedikleri sandıkta oy kullanabiliyorlardı. Artık bu mümkün değil. 142 belgelerinde, oy kullanacakları sandığın numarası yazıyor. Bu numaraya dikkat edip sadece o sandıkta kullanmalarını ve çift oy atılmamasını sağlamak mümkün. Oylarını kullandıktan sonra da bu belgeyi ellerinden alıp, oy kullanan kişinin adını, soyadını ve TC’sini almak gerekiyor.
Bir diğer değişiklik ise kullanılmadan artan zarf ve oy pusulaları ile ilgili. Sandık sonuç tutanağında artık artan bu zarf ve pusulalar ile ilgili bir hane yok. Biz yine de sizin artan zarf ve pusulaları sayıp tutanağa işlemenizi öneririz. Bunu yapmanızda yasal bir sakınca yok sadece zorunluluğu ortadan kalkan bir uygulama. Fakat bu oldukça önemli. Çünkü başlangıçta çuvaldan çıkan boş zarf ve pusula sayısı, oy kullanan seçmen ve kullanılmadan artan zarf ve pusulalarının sayısının toplamını vermeli. Sandıktan çıkan oy fazlası varsa farkın imha edilmesi gerekiyor. Böyle bir karmaşaya yol açılmaması adına her seçmenin imza karşılığı oy attığına ve her seçmenin eline tek bir zarf ve pusula verildiğine, kaşeyi geri getirdiğine dikkat etmek gerekiyor.
Oylama Bittikten Sonra Sayım ve Tutanak Kaydı
Seçimin şüphesiz en önemli anı oyların sayılmaya başlandığı an. Eğer görevliyseniz ya da sadece seçimi gözlemlemeye gitmiş sorumlu vatandaşlarsanız mutlaka sandığınızın son tutanağının bir fotoğrafını çekin ki YSK sitesinde girip ordan çıkan tutanaklar YSK’nın kayıtlara geçtiği tutanak birbirnin aynı mı kontrol edebilin.
Bunun için Oy ve Ötesi’nin hazırladığı son derece işlevsel uygulamayı indirmenizi ve gün sonunda sandık tutanağınızdaki sonuçları bu uygulamaya kaydetmenizi öneririz.